Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2014

Ἱερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αστερίου στον Υμηττό

Η Μονή Αστερίου ή Ταξιαρχών, είναι αφιερωμένη στους Παμμέγιστους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ και βρίσκεται στον Υμηττό βορειοανατολικά της Μονής Καισαριανής, σε υψόμετρο 545μ.
Η μονή είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής ναός με τρούλο. Σωζόμενη επιγραφή μας πληροφορεί ότι είχε διατελέσει «Πατριαρχικόν Σταυροπήγιον» δηλαδή ανήκει στο Πατριαρχείο και έχει τα προνόμια που του έχουν παραχωρήσει οι Τούρκοι (δεν πληρώνει φόρο).
Το ποιος και πότε  ίδρυσε την μονή είναι άγνωστο.
Κατά μία εκδοχή, το όνομά της συνδέεται με τον όσιο Λουκά «τον εκ Στειρίου» , το οποίο με  παραφθορά έγινε «του Αστερίου». Αν η εκδοχή αυτή αληθεύει, τότε η ίδρυση της μονής Αστερίου πρέπει να αναχθεί σε χρόνους πριν το έτος 1000 .
Κατά μία άλλη εκδοχή η ονομασία της οφείλεται στον κτήτορα της μονής Επίσκοπο Αστέριο . Κατά ορισμένους μελετητές, η μονή Αστερίου κτίστηκε στη θέση του αρχαίου διδασκαλείου του Διοδώρου.
Οι εσωτερικές επιφάνειες του Ναού φέρουν τοιχογραφίες του 16ου αιώνα μολονότι μια μεγάλη πυρκαγιά κατέστρεψε μεγάλο μέρος από αυτές, όπως κατέστρεψε και τα ξύλινα δοκάρια, που στήριζαν τη σκεπή του κτίσματος
Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη που μεταφέρθηκε από τους μοναχούς το 1687, στη Μονή Σαλαμίνας οι οποίοι πήγαν εκεί για να γλυτώσουν από την επιδρομή του Βενετού Μοροζίνι. Κατά την Επανάσταση μεταφέρθηκε στην Ακρόπολη. Έκτοτε δεν υπάρχουν περαιτέρω πληροφορίες γι' αυτήν.
Στον χώρο της μονής υπάρχουν η Τράπεζα η οποία εντός της κόγχης φέρει τοιχογραφία της «Παναγίας της Πλατυτέρας», η Εστία (=μαγειρείο) υπολείμματα πιθανόν της παλαιάς τραπέζης και ο Καμαροσκέπαστος πυλώνας της εισόδου που αποκαλείται «διαβατικόν».


Όπως και στα υπόλοιπα μοναστήρια του Υμηττού, (αλλά και σε πολλές άλλες εκκλησίες και μοναστήρια) έτσι και σε αυτό υπάρχουν εντοιχισμένα μάρμαρα από ανάγλυφα ή επιτύμβιες στήλες, κομμάτια από κίονες και βάθρα, ενώ στα θεμέλιά τους διακρίνονται ίχνη από αρχαίους ναούς. 

Ιερά Μονή Παμμέγιστων Ταξιαρχών Αστερίου
στον Υμηττό, 4,5 χλμ. μετά την Μονή Καισαριανής.
H Ιερά Μονή είναι ανοικτή εις επίσκεψιν ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΩΣ
(πλην Δευτέρας) από 11:00 πμ έως 14:00.
ΚΑΘΕ ΣΑΒΒΑΤΟ τελείται Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

από 7:30΄ έως 10:00΄ πμ.
 
schoolgaryfallidou
greek.orthodox.religious.tourism 

Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2014

Ἱερός Ναός ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ Πατρών

Η μεγαλύτερη Εκκλησία στην Ελλάδα

Η μεγαλύτερη εκκλησία στην Ελλάδα όσο και στα Βαλκάνια είναι ο ναός του πολιούχου της Πάτρας Άγιος Ανδρέας, είναι χτισμένος νότια της Πάτρας στο μέρος όπου μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας (66 μ.Χ.).
Η εκκλησία του Αγίου Ανδρέα, είναι βυζαντινού ρυθμού, η θεμελίωση του οποίου έγινε από το βασιλιά Γεώργιο Α΄, το 1908.Την επίβλεψη της ανέγερσης του ναού την ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Μεταξάς και μετά το θάνατο του, το 1937, ο αρχιτέκτονας Νομικός. 
Ο κεντρικός τρούλος έχει ύψος 46 μέτρα και επάνω του είναι τοποθετημένος ένας επίχρυσος σταυρός πέντε μέτρων και δώδεκα μικρότεροι, ένας καθαρά συμβολισμός για το Χριστό και τους δώδεκα μαθητές του.
Το εσωτερικό εμβαδόν του ναού είναι 2.000 τετραγωνικά μέτρα και αθροίζοντας και το εμβαδόν από τους γυναικωνίτες μπορούν να εκκλησιαστούν πάνω από 7500 άτομα. Οι αγιογραφίες του ναού είναι δημιούργημα τέχνης του αγιογράφου Ι. Καρούσου. Ο Ναός εγκαινιάσθηκε επίσημα στις 26 Σεπτεμβρίου του 1974.

Ο Άγιος Ανδρέας, ο Ανδρείος

Δευτέρα 27 Οκτωβρίου 2014

Ἱερός Ναός Αγίου Τρύφωνα στη Βυτίνα

Η κεντρική εκκλησία της Βυτίνας, που βρίσκεται στην πλατεία είναι αφιερωμένη στον Άγιο Τρύφωνα προστάτη των  αμπελουργών και γιορτάζει την 1η Φεβρουαρίου.
Σε αυτήν βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα του Αγίου «ιστορημένη» το 1500 περίπου στη Μικρά Ασία και μεταφέρθηκε, σύμφωνα με την παράδοση στη Βυτίνα σε μία επιδημία πανώλους.
   
Ο σημερινός ναός κτίστηκε το 1846 στη θέση του πυρποληθέντος από τον Ιμπραήμ ναού και στηρίχθηκε στις εισφορές των Βυτιναίων και άλλων ευσεβών με πρώτο το βασιλιά Όθωνα που πρόσφερε το ποσόν των 1.000δρχ. Ο μεγαλοπρεπής ναός, τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, ολοκληρώθηκε μετά τριάντα περίπου χρόνια με συνεχείς εισφορές των Βυτιναίων και φίλων της Βυτίνας.

Στην εκκλησία φυλάσσεται η εικόνα του Αγίου διαστάσεων 42χ34 σε ξύλο καρυδιά που μεταφέρθηκε από τη Μικρά Ασία.
Παρουσιάζει τον Άγιο από τη μέση και άνω να κρατά στο ένα χέρι (δεξί) «μήλη» (ιατρικό εργαλείο) και στο αριστερό «πηξίον» ( μικρό κουτί). Είναι επάργυρη με μόνο γυμνό το πρόσωπο του Αγίου. Αξιόλογο το ξύλινο τέμπλο το οποίο κατασκευάσθηκε από ντόπιους τεχνίτες . ( στη πράξη ΜΘ΄/ 12-6-1855 του Δημοτικού συμβουλίου Νυμφασίας το έργο ανετέθη στο Γεώργιο Χριστοδούλου αντί 2.500 δρχ.). Η αγιογράφηση του ναού ολοκληρώθηκε πρόσφατα με ενέργειες του εκκλησιαστικού συμβουλίου. Αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα αξιοθέατα της Βυτίνας και ο επισκέπτης πρέπει να το δει και να θαυμάσει τη μεγαλοπρέπειά του.

Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου 2014

Ἱερός Ναός Αγίας Κυριακής Σερβίων (Ενοριακός)

Είναι η ιστορική Βυζαντινή Εκκλησία της νέας πόλης εκτός του Κάστρου. Πρωτοκτίσθηκε γύρω στα 1600 και χρησιμοποιήθηκε ως ενοριακός, αλλά και ως καθεδρικός Ναός.

Στις 25 Μαρτίου 1757 κάηκε και αποτεφρώθηκε. Το 1811 ξανακτίστηκε στο ίδιο μέρος ευρύτερος. Αργότερα πυρπολήθηκε και ανοικοδομήθηκε και πάλι το 1879 όπως αναφέρεται στο εσωτερικό υπέρθυρο της δυτικής εισόδου: «Αρχιερατεύοντος του Πανιερωτάτου Κυρίου Ευγένιου, εκτίσθη ο πάνσεπτος ούτος Ναός της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Κυριακής, επιστασίας μεν πολιτών, δαπάνη δε των αυτής εισοδημάτων 1879» και μόλις το 1900 αποπερατώθηκε.

Το 1943 κάηκε από τα Ιταλικά στρατεύματα κατοχής. Η στέγη και τα εσωτερικά του Ναού κατέρρευσαν εντελώς, οι περιμετρικοί τοίχοι όμως άντεξαν και δεν κατέρρευσαν και μετά την απελευθέρωση στεγάσθηκε πρόχειρα.

Η ανακαίνιση του Ναού άρχισε επί θητείας του Αρχιμ. Δρόσου Νικόλαου (νυν Μητροπολίτη Καρπενησίου) και συνεχίζεται μέχρι σήμερα και υπό την εποπτεία του προϊσταμένου του Ναού Αρχιμ. Ιωσήφ Τζάλλα και του αναπληρωτή του. Παρεκκλήσι του Αγίου Νικάνορα υπάρχει στη νότια πλευρά του Ναού.

Ο Ναός και η ενορία πανηγυρίζουν στις 7 Ιουλίου. Την παραμονή, στο εσπερινό, γίνεται και η περιφορά της Ι. Εικόνας της Αγ. Κυριακής χοροστατούντος του Σεβ. Μητροπολίτου και ιερέων της περιοχής. Στην ενορία επίσης υπάρχει και το Επισκοπείο, όπου εκεί μέσα υπάρχει το παρεκκλήσιο της Όσιας Θεοδώρας της εκ Σερβίων, στο οποίο φυλάσσονται μέρος των λειψάνων της.

Η ενορία της Αγίας Κυριακής αριθμεί περίπου 2500 ενορίτες και ανήκουν σ' αυτή τα πιο ιστορικά εξωκλήσια των Σερβίων. Στο κάστρο ανήκουν οι Άγιοι Θεόδωροι, παλιό μοναστήρι, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, οι Άγιοι Αναργυροι κτίσμα του 11ου αιώνος, οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη, που κάθε χρόνο λειτουργούνται μετά το Πάσχα. Επίσης ανήκουν η Αγία Παρασκευή, που με το από Κωνσταντινούπολη 18 Οκτωβρίου 1896 φιρμάνι επετράπη η ανακαίνιση και ανέγερση αυτού, και ως ενοριακός από τους ζευγολατιανούς (γεωργοκτηνοτρόφους).

Από το ημερολόγιον του έτους 2006 της Ι.Μ Σερβίων και Κοζάνης


Η δεύτερη φωτογραφία είναι μετά το '43 και μετά τον εμπρησμό που υπέστη ο ναός μαζί με όλα τα Σέρβια από τα Ιταλογερμανικά στρατεύματα κατοχής. 
Μπορούμε να διακρίνουμε ότι ο ναός ήταν διώροφος (μικρά παράθυρα στη βόρεια πλευρά)  προφανώς με γυναικωνίτη στη δυτική πλευρά και ίσως υπήρχαν  δύο παρεκκλήσια στον όροφο στην  αριστερή  και δεξιά πλευρά ανατολικά, όπως συνηθίζεται στους διώροφους ναούς. 

Τις φωτογραφίες τις βρήκαμε στη σελίδα Σέρβια: Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω

Παλιά φωτογραφία της εκκλησίας
της Αγίας Κυριακής Σερβίων Κοζάνης

Κυριακή 6 Ιουλίου 2014

Ἱερός Ναός Αγίας Ειρήνης Αθηνών - οδού Αιόλου

Ο ναός της Αγίας Ειρήνης, βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο των Αθηνών επί της οδού Αιόλου. Υπήρξε η πρώτη μητρόπολη των Αθηνών. Σε αυτόν τον ναό έγινε η τελετή ενηλικίωσης του Όθωνα, αλλά και οι κηδείες των μεγάλων οπλαρχηγών Κολοκοτρώνη και Κανάρη.

Περιοχή: οδός Αιόλου 36
Έτος: 1847-1892
Περιγραφή:
Ο μεσαιωνικός ναός της Αγίας Ειρήνης, που υπήρχε σε αυτό το σημείο, παρά τις φθορές που είχε υποστεί κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, παρέμενε ο σημαντικότερος ναός στην Αθήνα, όταν η τελευταία ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα της απελευθερωμένης Ελλάδας και σε αυτόν τελούνταν οι επίσημες εκκλησιαστικές τελετές, παρόντος του βασιλιά Όθωνα. Καθώς τα σχέδια ενός νέου μητροπολιτικού ναού καθυστερούσαν, οι επίτροποι της Αγίας Ειρήνης ανέθεσαν στον αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου (1811-1885) να σχεδιάσει αρχικά την επέκταση και εν τέλει την ανοικοδόμησή της, με στόχο να ανταποκριθεί στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες. Εκείνος σχεδίασε μια τρίκλιτη βασιλική με τρούλο και δύο κωδονοστάσια, νεοκλασικού ρυθμού, με αναγεννησιακές αλλά και βυζαντινές επιδράσεις, σε μια πρωτότυπη, ωστόσο, σύνθεση. Η ανέγερση ξεκίνησε το 1847, με χρήση υλικών από παλαιές κατεδαφισμένες Αθηναϊκές εκκλησίες (αλλά και από τα ερείπια της Ακρόπολης), και ο νέος ναός εγκαινιάστηκε το 1850, χωρίς την εσωτερική διακόσμηση, που ολοκληρώθηκε μεταξύ των ετών 1879-1892. Η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού προχώρησε στην πλήρη αποκατάσταση και στερέωση του ναού, μεταξύ των ετών 1995-1997 (βάσει μελέτης της αρχιτέκτονος Α. Μπουλαμάκη-Θωμοπούλου).

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:
Γ. Κίζης (επιμ.), Αποκατάσταση μνημείων-Αναβίωση ιστορικών κτιρίων στην Αττική, τόμος 1ος, Αθήνα 2004* Δ. Φιλιππίδης, Η ζωή και το έργο του αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου (1811-1885), Αθήνα 1995, σ. 165-179, 317-320.


Ύστερα από παλινωδίες και μόλις στις 25 Μαρτίου 1838, δεκαεπτά χρόνια μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης, θα πραγματοποιηθεί ο πρώτος εορτασμός που καθιερώνεται με Βασιλικό Διάταγμα του Όθωνα.
Ένα Διάταγμα που δεν δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, όπως συνηθιζόταν τότε, αλλά στον Τύπο της εποχής. Ο διττός, εθνικός και θρησκευτικός χαρακτήρας του εορτασμού αποτυπώνεται στο επίσημο κείμενο που υπέγραψε ο βασιλιάς: «Θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25 Μαρτίου, λαμπρά καθ’ εαυτήν εις πάντα Έλληνα διά την εν αυτή τελουμένην εορτήν του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος δια την κατ’ αυτήν την ημέραν έναρξιν του υπέρ της ανεξαρτησίας αγώνος του Ελληνικού Εθνους, καθιερούμεν την ημέραν ταύτην εις το διηνεκές ως ημέραν ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΟΡΤΗΣ».
Ακολούθησε η έκδοση ακριβέστατου προγράμματος και την παραμονή, 24 Μαρτίου 1838, όταν έδυε ο ήλιος προαναγγελλόταν ο εορτασμός με είκοσι έναν κανονιοβολισμούς.

Την επομένη το πρωί, 25 Μαρτίου 1838, οι είκοσι ένας νέοι κανονιοβολισμοί δίνουν το σύνθημα. Η στρατιωτική μουσική εμφανίζεται στους σκόλιους δρόμους της ανατολίτικης κωμόπολης παίζοντας τον εωθινό. Όλοι ξεκινούν για τη δοξολογία στην Αγία Ειρήνη της οδού Αιόλου, η οποία τότε εκτελούσε χρέη Καθεδρικού Ναού. Κάτοικοι της πόλης και χιλιάδες χωρικών, με κατάλευκες φουστανέλες, ασημένιες φέρμελες και σελάχια με καλογυαλισμένες πιστόλες. Κρατούν μικρές σημαίες και κλωνάρια δάφνης και τραγουδούν πατριωτικά τραγούδια.

Δευτέρα 2 Ιουνίου 2014

Ἱερός Ναός Παναγίας (Παναγίτσα): Ρόδον το Αμάραντον

Κάποιος που ψαρεύει στην Πειραϊκή γύρω στα 1890 βρίσκει μια παλιά εικόνα ανάμεσα στα βράχια. Η εικόνα έχει ως θεματολογία κάτι που βρίσκουμε σχεδόν σε όλη την θεματολογία των ορθόδοξων εικόνων.
η εικόνα που βρήκε ο ψαράς το 1890
Την Παναγία να κρατά τον Χριστό σε παιδική ηλικία. Όμως η συγκεκριμένη εικόνα έχει και κάτι άλλο. Η Παναγία ενώ με το αριστερό της χέρι κρατά τον μικρό Χριστό (ήδη Βασιλιά ντυμένο) στο δεξί της κρατά 3 ρόδα (λουλούδια). Το όλο σύνολο επίσης πλαισιώνεται από ρόδα (στην βάση της εικόνας). Το νέο της εικόνας που βρήκε ο ψαράς στην Πειραϊκή, εξαπλώνεται γρήγορα στην περιοχή.

ΠΙΝΑΚΙΔΑ ΑΡΧΙΚΟΥ ΝΑΟΥ
Γιατί ρόδο;
Το λουλούδι που αποκτά ζωή μόλις μπει στο νερό και συμβολίζει την αθάνατη ψυχή. Σύμφωνα με την παράδοση η Παναγία ευλόγησε το φυτό αυτό στην διάρκεια της πορείας της από την Ναζαρέτ στην Αίγυπτο.

Ο Αρχικός ναός που δίνει στέγη στην εικόνα:
Η οικογένεια Κατσαρού, αποφασίζει να δώσει στέγη στην εικόνα και κατασκευάζει με δικά της έξοδα, ένα μικρό ιδιωτικό ναό που ονομάζει "Παναγία Ρόδον Αμάραντον". Αυτό το ξωκκλήσι στην κυριολεξία έγινε σημείο προσκυνήματος για όλους τους κατοίκους της περιοχής. Οι πιστοί με τα χρόνια αυξάνονταν και ο μικρός ναός δεν μπορούσε να καλύψει πλέον τις ανάγκες της περιοχής. Για τους πειραιώτες όμως είναι περισσότερο γνωστή ως η Παναγίτσα.

Σήμερα μπορεί κάποιος να δει στον ίδιο χώρο έναν άλλο μικρό ναό σε αντικατάσταση του προγενέστερου (ιδιωτικό και αυτό) μέσα σε ένα μικρό στενάκι στην οδό Σπ. Δρίβα, ανάμεσα σε πολυκατοικίες και κοινόχρηστους χώρους που δυστυχώς εξαφανίζουν την ύπαρξή του.

 ΑΡΧΙΚΟ ΡΟΔΟΝ ΑΜΑΡΑΝΤΟΝ
 Ο Νέος Ναός:
Τότε εμφανίστηκε η οικογένεια Κουτσοδόντη η οποία έκανε δωρεά ένα οικόπεδο, στο οποίο άρχισε να θεμελιώνεται ο νέος ναός.
Το 1973 ο Πειραιάς υπάγονταν ακόμα στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών, η οποία αναγνώρισε αυτή τη νέα ενορία με το όνομα "Παναγία Ρόδον το Αμάραντον"
Το 1983 αποφασίζεται και πάλι νέα ανοικοδόμηση μεγαλύτερου ναού, ο οποίος ολοκληρώνεται το 1986 που γίνονται και τα επίσημα Θυράνοιξιά του από τον τότε Μητροπολίτη Πειραιά Καλλίνικο. H εκκλησία θα εορτάσει για το 2012 στις 30 Μαρτίου. Η εορτή της προσδιορίζεται με βάσει το Πάσχα και συγκεκριμένα 16 μέρες πριν το Άγιο Πάσχα.

ΠΡΟΣΟΨΗ ΝΕΟΥ ΝΑΟΥ ΡΟΔΟ ΑΜΑΡΑΝΤΟ
Ο ΝΕΟΣ ΝΑΟΣ ΡΟΔΟ ΑΜΑΡΑΝΤΟ

Ο Προστάτης των Συμιακών:
Το ισόγειο (αρχικό μέρος) του ναού μετονομάζεται σε "Ταξιάρχη Μιχαήλ της Σύμης" ώστε να τιμηθούν και οι Συμιακοί (εκ νήσου Σύμης) οι οποίοι μένουν στην περιοχή πέριξ του ναού. Άλλωστε όπως όλοι οι νησιώτες που μένουν στον Πειραιά και έχουν το ναό τους δεν θα μπορούσαν να εξαιρεθούν και οι εκ Σύμης ορμώμενοι, που τιμούν τον δικό τους άγιο στις 9 Νοεμβρίου.
ΠΡΟΣΟΨΗ ΝΕΟΥ ΝΑΟΥ ΡΟΔΟΝ ΤΟ ΑΜΑΡΑΝΤΟΝ

Πηγή:
Ορθόδοξος συναξαριστής (www.saint.gr)
Επίσημη ιστοσελίδα ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς



Το Ρόδο της Ιεριχούς, το ρόδο της Παναγίας, το αθάνατο ρόδο της Νεκρανάστασης.
Ειναι ενα φυτο που συμβολιζει την αιωνιοτητα και το αφθαρτο,αθανατο της ψυχης γιατι ποτε δεν πεθαινει.
Προερχεται απο τις περιοχες της Ιορδανιας. Ειναι το ροδο της ερημου. Η Παραδοση λεει οτι το ροδο της Ιεριχους πως συντρόφευε την Παναγία στο μοναχικό της ταξίδι από τα Ιεροσόλυμα στην Αίγυπτο και πως, από σεβασμό στη χάρη της άνοιγε δίπλα της, σε κάθε της στάση και έκλεινε πάλι για να ακολουθήσει τα βήματα της μες την έρημο, κάθε φορά που εκείνη συνέχιζε το δρόμο της!

Η Παναγία δάκρυσε από συγκίνηση και τα ρόδα άνοιξαν από τα δάκρυα Της! Εκείνη τα ευλογησε να μην πεθαίνουν ποτε!

Ορθόδοξη Μαθητεία

Πέμπτη 15 Μαΐου 2014

Ἱερός Ναός Αγίου Ελευθερίου: Τα μυστήρια... της «Μικρής Μητρόπολης» των Αθηνών

Δίπλα στην Μητρόπολη Αθηνών για περισσότερα από 800 χρόνια ένα μικρό εκκλησάκι στέκεται αγέρωχο και επιβλητικό, απεικονίζοντας την περίπλοκη σχέση μεταξύ των Βυζαντινών ναών με τα απομεινάρια του ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού.

Πρόκειται για τον ναό Αγίου Ελευθερίου - Παναγίας Γοργοεπήκοου, όπου όλοι όσοι μένουμε στην Αθήνα έχουμε περπατήσει δίπλα του, κάποιοι τον έχουμε επισκεφτεί για να ανάψουμε ένα κερί, και πολλοί περισσότεροι έχουμε καθίσει στα μαγαζιά που βρίσκονται παραπλεύρως του μικρού ναού για ένα πρωινό ή βραδινό καφεδάκι.

Πόσοι όμως από εμάς έχουμε παρατηρήσει την εξωτερική επιφάνεια του ναού που αποτελείται από ένα ανεπανάληπτο «κολάζ» 90 ετερόκλητων αναγλύφων;

Πόσοι έχουμε παρατηρήσει την Λήδα να κάθεται πάνω σε κύκνο, που είναι ο Δίας μεταμορφωμένος;
Πόσοι έχουμε παρατηρήσει το γυμνό σάτυρο ανάμεσα σε δύο σταυρούς;
Πόσοι έχουμε παρατηρήσει τα Ελευσίνια Μυστήρια, και πολύ περισσότερο πόσοι έχετε παρατηρήσει τον ανάστροφο σταυρό που κοσμεί την νότια πλευρά;

Ο ναός χρονολογείται στα τέλη του 11ου ή 12ου αιώνα ενώ κάποιες πηγές τον θέλουν ακόμα παλαιότερο ίσως και του 8ου αιώνα.
Ως το ύψος των παραθύρων οι τοίχοι είναι εξ ολοκλήρου κατασκευασμένοι με ακόσμητες μαρμάρινες πλάκες. Από εκεί και πάνω χρησιμοποιούνται αρχιτεκτονικά λίθινα αρχαιολογικά μέρη, αρχαιοελληνικά, ρωμαϊκά, παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά, δίνοντας μία πλήρη εικόνα της ανακυκλώσεως και επαναχρησιμοποιήσεως του υπάρχοντος οικοδομικού υλικού αντί για τη δημιουργία νέου. Το γεγονός αυτό αποτελεί όνειδος για τους αρχαιολάτρες, που κατηγορούν τους Χριστιανούς για καταστροφή των αρχαίων ιερών. Μάλιστα πιθανολογείται ότι έχει κτισθεί πάνω στα ερείπια ενός αρχαίου ναού, που ήταν αφιερωμένος στη Θεά του τοκετού Ειλειθυία, και η ύπαρξη ενός «πεταμένου» στο χώμα κίονα στην ανατολική πλευρά μάλλον επιβεβαιώνει την ύπαρξή του. 

 Τα Ελευσίνια μυστήρια - η πομπή 



Τρίγλυφο, δάδες: τα στρογγυλά είναι η μύκων η υπνοφέρουσα, η παπαρούνα δηλαδή, που όταν ανοίγει το φύλλωμά της, στον καρπό υπάρχει το όπιο, που το έδιναν στους μύστες να εκστασιαστούν.


Κάνιστρο: του προεξάρχοντος της τελετής, του αρχιερέως. Ήταν ένα καλάθι, όπου υπήρχε βασιλικός και μέσα στο βασιλικό κρυμμένα αντικείμενα που το χρησιμοποιούσε μόνο ο αρχιερέας
Ποτήριο: περιείχε ένα είδος ζύθου, κάτι σαν όπιο στους μύστες, ονομαζόταν Κυκεών. Δινόταν στους πολεμιστές πριν από τη μάχη. Το μοιράζονταν μεταξύ τους και οι μύστες στα Ελευσίνια μυστήρια
Βουκράνιο: κεφάλι ταύρου με καρπούς μύκωνος (παπαρούνας), το πολυτιμότερο ζώο προς θυσία
Το τρίγλυφο το βρίσκουμε και σε εβραϊκό νόμισμα του 1ου αιώνα μ.Χ. 

Ο Δελφικός τρίποδας 


Ανάστροφος σταυρός: Ο ανάστροφος σταυρός στην Καθολική εκκλησία είναι σύμβολο ταπεινότητας και σήμα κατατεθέν του Άγιου Πέτρου. Όταν ο απόστολος Πέτρος μαρτύρησε ζήτησε να σταυρωθεί ανάποδα γιατί ένιωθε πως δεν ήταν άξιος να πεθάνει όπως ο Χριστός. Μιας και ο Καθολικός Πάπας θεωρείται παραδοσιακά ο συνεχιστής του Αγ. Πέτρου, ο ανάστροφος σταυρός συχνά κοσμεί τον παπικό θρόνο και τάφο. Από την άλλη μεριά όμως ο ανάποδος σταυρός είναι και σημάδι των σατανιστών που τον χρησιμοποιούν ως σύμβολό τους για ακριβώς τον αντίθετο λόγο, ως σύμβολο δυσαρμονίας. 


Πλάκα με γυμνό σάτυρο ανάμεσα σε δύο σταυρούς 

Θωράκιο με λέοντα που κατασπαράσσει έλαφο (12ου αιώνα).
Ο κύκλος της επίγειας ζωής.

Πιθανολογείται ότι η μικρή Μητρόπολη Αθηνών έχει κτισθεί πάνω στα ερείπια ενός αρχαίου ναού, που ήταν αφιερωμένος στη Θεά του τοκετού Ειλειθυία, και η ύπαρξη ενός «πεταμένου» στο χώμα κίονα στην ανατολική πλευρά μάλλον επιβεβαιώνει την ύπαρξη του.  

ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΓΛΥΠΤΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ, ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:
Μουράτογλου Νίκος, Κανναβός Ιωάννης, Νομικός Στέλιος


ΔΥΤΙΚΗ (ΕΜΠΡΟΣΘΕΝ) ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ
-Επίκρανα ελληνιστικής εποχής. Στο κάτω δεξιά μέρος εικονίζεται η Λήδα να κάθεται πάνω σε κύκνο, που είναι ο Δίας μεταμορφωμένος. Τα παιδιά τους ήταν οι δίδυμοι Κάστωρ και Πολυδεύκης.
-Ανάγλυφο πτηνών που πίνουν νερό.
-Φατνώματα, τετράγωνα διακοσμητικά στοιχεία ανωδομής. Τα τέσσερα δεξιά συμβολίζουν τα τέσσερα στοιχεία του κόσμου (πυρ, αηρ, γη και ύδωρ). Τα τρία αριστερά την Αγία Τριάδα. Τα επτά μαζί το σύμπαν, το παν.
-Ανάγλυφο με φυτικά κοσμήματα.
-Θωράκια (αυτά διαχώριζαν το ιερό από τον κυρίως ναό, ήταν η πρώτη μορφή του τέμπλου) με σταυρό. Βλέπουμε και γρύπα στο ένα.
-Ζωφόρος με το μοναδικό εικονογραφημένο ημερολόγιο που μας έχει σωθεί από την αρχαία Αθήνα και γενικότερα από την αρχαία Ελλάδα.

Κατά τον Μ. Τιβέριο (Βήμα, 2/2/03) και τον Ι. Σβορώνο θα πρέπει να χρονολογηθεί στον 2ο με 1ο αι. π. Χ. (κατά άλλους στον 4ο π. Χ.). Αποτελείται από δύο κομμάτια, ύψους γύρω στα 0,50 μ., και υπολογίζεται ότι θα είχε συνολικό μήκος γύρω στα 6 μ.. Ο βυζαντινός αρχιτέκτονας, θέλοντας να την τοποθετήσει σε εμφανές σημείο του κτίσματός του, και συγκεκριμένα πάνω από την είσοδο, αναγκάστηκε να τη μικρύνει, καταστρέφοντας έτσι τμήματά της, καθώς το μήκος της πρόσοψης εδώ είναι περίπου 5 μ.. Καθαγιάστηκε με το σκάλισμα επάνω του τριών σταυρών.

Οι μορφές του γλυπτού νοούνται κατανεμημένες σε δώδεκα τμήματα, σύμφωνα με τον αριθμό των μηνών του αττικού σεληνιακού ημερολογίου. Η αρχή κάθε τμήματος ορίζεται από την προσωποποιημένη μορφή ενός μηνός, π.χ. του Πυανεψιώνος ή του Σκιροφοριώνος (μήνες που αντιστοιχούν με τμήματα των Οκτωβρίου-Νοεμβρίου και Ιουνίου-Ιουλίου), και το τέλος του από την απεικόνιση του αντίστοιχου ζωδίου (π.χ. του Σκορπιού ή Καρκίνου).

Ενδιαμέσως έχουμε μορφές ή σκηνές που προσωποποιούν ή υποδηλώνουν εορτές, όπως π.χ. τα Παναθήναια ή τα Ηράκλεια, σημαντικές γεωργικές ασχολίες, όπως π.χ. του οργώματος και της σποράς, ή δραστηριότητες του αθηναϊκού κράτους, όπως π.χ. ήταν η στρατιωτική εκπαίδευση των εφήβων, που όλες τους εορτάζονταν ή γίνονταν κατά τη διάρκεια του μήνα αυτού.

Επιπλέον, μπροστά από τους σχετικούς μήνες έχουμε και τις προσωποποιημένες μορφές των εποχών, δηλαδή του Χειμώνα, του Καλοκαιριού και του Φθινοπώρου (η μορφή της Ανοιξης καταστράφηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών του εντοιχισμού της ζωφόρου). Αξιομνημόνευτο είναι ότι στην αρχή του μνημείου δεν βρίσκεται ο πρώτος μήνας του αττικού ημερολογίου, ο Εκατομβαιών (αντιστοιχεί με τμήματα των Ιουλίου-Αυγούστου) αλλά ο Πυανεψιών, ο μήνας με τον οποίο άρχιζε το έτος σε άλλες περιοχές του ελληνικού κόσμου, όπως π.χ. σε πόλεις της Αχαϊκής Συμπολιτείας ή στη Μακεδονία. Πιθανόν αυτό να οφείλεται στο ότι η ζωφόρος κοσμούσε ένα ιερό, η λατρεία του οποίου σχετιζόταν με τις περιοχές αυτές.
-Ανάγλυφο με σταυρό και μια αρχαία μορφή.
-Ανάγλυφο με πτηνά (παγώνια) και φίδια (Ι.διαμάχη καλού κακού ΙΙ. σύμπραξη επιγείων & ουρανίων ΙΙΙ. σώματος & ψυχής), γρύπες και νερό.
-Ανάγλυφο με σταυρικά κοσμήματα, από βυζαντινό επιστύλιο.
-Ανάγλυφο με λέοντες (δηλώνουν τη δύναμη την κυριαρχία και τον εξουσιαστικό χαρακτήρα του ανθρώπου επί της γης ως τελειότερου δημιουργήματος).
-Τοξωτό υπέρθυρο.
-Θωράκια με γρυπαετούς ανθρωπόμορφους. Συμβολίζουν το δένδρο της ζωής, τις γενεές.
-Ανάγλυφο με φυτικά και γεωμετρικά κοσμήματα και σταυρό.
-Ανάγλυφα με σταυρικά κοσμήματα.

ΝΟΤΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ
-Ανάγλυφα με σταυρικά κοσμήματα.
-Θωράκιο με σταυρό και γεωμετρικά κοσμήματα.
-Αετωματική επίστεψη.
-Θωράκια.
-Γείσα, μερικά ενεπίγραφα. Σε μία επιγραφή διαβάζουμε: ΗΡΑΚΛΕΩΝ ΗΡΑΚΛΕΟΝΟΣ ΚΗΦΙΣΙΕΥΣ ΔΟΡΟΘΕΑΣ ΓΕΝΟΥΣ ΜΥΡΙΝΝΟΥΣ ΘΥΓΑΤΗΡ.
-Τοξωτό υπέρθυρο.
-Τα Ελευσίνια μυστήρια - η πομπή. Ανάγλυφο με τρίγλυφο, δάδες (τα στρογγυλά είναι η μύκων η υπνοφέρουσα, η παπαρούνα δηλαδή, που όταν ανοίγει το φύλλωμά της, στον καρπό υπάρχει το όπιο, που το έδιναν στους μύστες να εκστασιαστούν), κάνιστρο (του προεξάρχοντος της τελετής, του αρχιερέως. Ήταν ένα καλάθι, όπου υπήρχε βασιλικός και μέσα στο βασιλικό κρυμμένα αντικείμενα που το χρησιμοποιούσε μόνο ο αρχιερέας), ποτήριο (περιείχε ένα είδος ζύθου, κάτι σαν όπιο στους μύστες, ονομαζόταν Κυκεών. Ήταν μίγμα μαύρου κρασιού, κατσικίσιου τυριού, κριθαράλευρου και μελιού, με τεράστια θερμιδική αξία, που δινόταν στους πολεμιστές πριν από τη μάχη. Το μοιράζονταν μεταξύ τους και οι μύστες στα Ελευσίνια μυστήρια. Υπάρχει και η εκδοχή ότι ήταν ψωμί από κριθαράλευρο ζυμωμένο με δυόσμο.

Από εδώ βγαίνει και η φράση «είναι κυκεώνας η ζωή μας», πολύπλοκη, μπερδεμένη), βουκράνιο (κεφάλι ταύρου με καρπούς μύκωνος (παπαρούνας), το πολυτιμότερο ζώο προς θυσία).

Ένας όμορφος παραλληλισμός με τον Χριστιανισμό: Τα Ελευσίνια μυστήρια τελούνταν τον Σεπτέμβριο. Τώρα τον Σεπτέμβριο είναι η παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού (14/9). Αντί για κάνιστρο αρχιερέως στην περιφορά υπάρχει δίσκος ιερέως. Ο βασιλικός επίσης υπάρχει, όπως και τότε. Εκείνα τα αντικείμενα ήταν κρυμμένα, τώρα ο Σταυρός είναι εμφανής σε όλους, πιστούς και μή.
Αντί του ταύρου προς θυσία, θυσιάζεται πλέον ο ίδιος ο Αμνός, ο Κύριος, αναίμακτα, τουλάχιστον με τα σωματικά μας μάτια, διότι και αυτή η θυσία είναι όντως αιματηρή, μεταλαμβάνουμε Σώμα και Αίμα Χριστού!
-Θωράκια, σε ένα εκ των οποίων ένας αετός αρπάζει έναν λαγό (πρέπει ο άνθρωπος να ελέγχει και υπερισχύει των παθών, αμαρτιών, και το πνεύμα να υπερισχύει της ύλης).

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ
-Τμήματα ζωφόρου με τρίποδες και στεφάνια, σε ανάλογες θέσεις.
-Ενεπίγραφη πλάκα.
-Θωράκιο με λέοντα που κατασπαράσσει έλαφο (12ου αιώνα). Ο κύκλος της επίγειας ζωής.
-Νοτίως αυτού θα υπήρχε κι άλλο θωράκιο που δεν σώζεται πια.
-Δύο ανάγλυφα – σε ανάλογες θέσεις – με δύο μορφές που κρατούν τρίποδα, ίσως η Νίκη που παραδίδει τα επινίκια, τον τρίποδα, στο νικητή.
-Θωράκιο με ρομβοειδές κόσμημα.
-Ανάγλυφο με πολεμιστές.
-Θωράκιο με μονοκέφαλο αετό.
-Θωράκιο με σταυρό και φυτικά κοσμήματα.
-Θωράκιο με σταυρό και φολιδωτό κόσμημα.
-Ενεπίγραφη πλάκα. Ίσως τοποθετήθηκε ανάποδα για να χάσει το νόημά της, να μη δίδεται σημασία στα γραφόμενά της:
ΑΝΕΘΗΚΕΚΛΕΙΔΗΜΟΣΜΕΙΔΩΝΟΣΠΛΩΘΕΥΣΕΡΕΧΘΗΙΣ ΑΝΔΡΩΝΕΝΙΚΑΜΕΝΕΤΕΛΗΣΜΕΝΗΤΟΣΑΝΑΓΥΡΑΣΙΟΣΕΧΟΡΗΓΕΑΡΑΤΟΣΑΡΓΗΙΟΣΗΥΛΕ ΝΙΚΟΜΑΧΟΣΕΠΟΙΗΣΕΝ. (ΑΝΕΘΕΣΕ Ο ΚΛΕΙΔΗΜΟΣ, ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΜΕΙΔΩΝΟΣ, ΠΛΩΘΕΥΣ (ΔΗΜΟΣ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ). Η ΕΡΕΧΘΗΙΔΑ ΦΥΛΗ ΜΕ ΧΟΡΟ ΑΝΔΡΙΚΟ ΝΙΚΗΣΕ. Ο ΜΕΝΕΤΕΛΗΣ, ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΜΕΝΗΤΟΣ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΑΝΑΓΥΡΟΥΝΤΟΣ, ΗΤΑΝ Ο ΧΟΡΗΓΟΣ. Ο ΑΡΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΓΟΣ ΗΤΑΝ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΕΠΑΙΖΕ ΤΟΝ ΑΥΛΟ ΚΑΙ ΓΛΥΠΤΗΣ ΗΤΑΝ Ο ΝΙΚΟΜΑΧΟΣ).

-Θραύσμα επιστυλίου με μέρος σταυρού.
-Αρχαία θραύσματα με φυτικά κοσμήματα.
-Θωράκιο με σταυρό και παγώνια.
-Θωράκια με σταυρό και άλλα ανάγλυφα κοσμήματα.
-Μαρμάρινο θραύσμα με οδοντωτή ταινία.

ΒΟΡΕΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ
-Πλάκα με γυμνό Σάτυρο που πλαισιώνεται από δύο σταυρούς.
-Δύο φατνώματα.
-Δύο ασπίδες στρατιωτών με αμφορείς και μετέπειτα ο βυζαντινός έκανε και το σχέδιο μέσα στον αμφορέα, αφήνοντας έτσι και τη δική του σφραγίδα.
-Ανάγλυφα με κοσμήματα σταυρού.
-Γείσο με φυτική διακόσμηση και μεταγενέστερο σταυρό.
-Θωράκια με το Σταυρό.
-Ανάγλυφο με πτηνά και νερό.
-Ενεπίγραφη πλάκα.
-Τοξωτό υπέρθυρο.
-Τμήματα επιστυλίων με φυτικά κοσμήματα και σταυρούς.
-Περιθυρώματα.
-Πλίνθος με σταυρό.
-Αρχαία επιτύμβια στήλη με δύο γυναικείες μορφές και έναν Σταυρό να έχει προστεθεί εκ των υστέρων ανάμεσά τους.
-Γείσα, ενεπίγραφα μερικά.
-Θωράκια με φυτικά κοσμήματα

mathenoume